Polskie Ciepłownictwo i ogrzewnictwo potrzebują wizji dalszej niż nadchodząca zima

Obecnie wszystkie wysiłki wytwórców ciepła koncentrują się na przetrwaniu tej zimy, ale kolejna nie będzie łatwiejsza – piszą Andrzej Rubczyński oraz Joanna Maćkowiak-Pandera w najnowszej opinii Forum Energii. Ich zdaniem w obecnej sytuacji Polska pilnie potrzebuje strategii dla ciepłownictwa i ogrzewnictwa.

Brak krajowej wizji w zderzeniu z kryzysem paliwowym uderza w społeczeństwo z dużą siłą. Rząd przeznacza bezprecedensowo wysokie wsparcie bez strategii i oceny długoterminowych skutków – skupiając się na problemie najbliższej zimy. W niektórych przypadkach pieniądze będą lekką ulgą dla kieszeni na kilka miesięcy. Nie tylko nie pomogą w transformacji, ale też mogą nas cofnąć na lata. A w perspektywie mamy kolejnych kilka zim, które również łatwe nie będą – czytamy.

Jak wyjaśniono, w maju br. Ministerstwo Klimatu i Środowiska przekazało do publicznych konsultacji propozycję dla ciepła systemowego. – Konsultacje się odbyły, nie wiadomo co dalej (…). Strategia dla tak ważnego obszaru powinna obejmować zdecydowanie większy zakres zagadnień niż zaproponowało Ministerstwo – dodano.

Propozycje uzupełnień

Eksperci Forum Energii wskazują, że ciepłownictwo systemowe, o którym mówi przedstawiona przez resort strategia, „to zaledwie wycinek rynku ciepła, którego największą część zajmuje ogrzewanie indywidualne – czyli 5,6 miliona budynków zużywających rocznie 9 milionów ton węgla, 4,5 miliarda metrów sześciennych gazu, 16 milionów ton biomasy”. – Polska nie ma żadnej strategii rozwoju ogrzewnictwa – przez lata opierano się na zasadzie „jak najmniej regulacji”, najważniejszy był niski koszt. To doprowadziło do dużego zanieczyszczenia powietrza, zaniedbania efektywności energetycznej, a ostatnio dużego uzależnienia od dostaw węgla z Rosji – dodano.

Wśród proponowanych uzupełnień proponowanej przez resort strategii wskazano m.in. konieczność zmiany modelu biznesowego ciepłownictwa. Jak podano, przedsiębiorstwo ciepłownicze powinno być wynagradzane za dostarczenie odbiorcy komfortu cieplnego i innych usług energetycznych, produkowanych przy możliwie najmniejszym zużyciu surowców, a ograniczone w ten sposób koszty produkcji (przy jednocześnie stałej, uzgodnionej z odbiorcą, opłacie za dostarczone usługi) powinny stanowić podstawowe źródło zysku przedsiębiorstwa. Strategia dla ciepłownictwa powinna ponadto – wskazuje Forum Energii – przedstawić propozycję kierunków wykorzystania zielonych gazów w ciepłownictwie, wskazując obszary, w których to paliwo jest niezbędne, oraz obszary, gdzie można wprowadzić substytucyjne technologie grzewcze.

Konieczna jest także „pogłębiona refleksja nad celami do osiągnięcie w 2030 i 2040 roku”. Jak wyjaśniono, cele zawarte w strategii powinny adresować wyzwania, z jakimi mamy do czynienia obecnie, „a nie promować politykę kontynuacji i odsuwania w czasie istotnych zmian”.

Eksperci wskazują, że nadrzędnym celem strategii powinna być dekarbonizacja ciepłownictwa i ogrzewnictwa najdalej do 2050 r. W ciepłownictwie systemowym należałoby ponadto zwiększyć udział OZE i elektryfikacji ciepła (wielkoskalowe pompy ciepła) oraz wdrożenia mechanizmów taryfowania nagradzających poprawę efektywności energetycznej. – W obszarze ciepła systemowego udział OZE powinien wynosić 36%, tak jak przedstawiono w scenariuszu drugim w ministerialnym projekcie Strategii – podano.

Zużycie gazu

W opinii zwrócono ponadto uwagę, że opublikowana przez resort strategia w dużym stopniu planuje zwiększenie wykorzystania gazu. Tymczasem – jak podaje Forum Energii – ciepłownictwo całkowicie powinno zrezygnować ze spalania gazu ziemnego do 2040 r.

Polityka klimatyczna UE zakłada prawie zerowe emisje CO2 od 2040 roku w sektorze energii (w tym również i ciepłownictwa). Równolegle będą zmniejszane wolumeny corocznego przydziału uprawnień do emisji CO2, aż do pełnego wyzerowania około 2042 roku. W konsekwencji spalanie paliw kopalnych będzie nieopłacalne, ze względu na obciążenie wysokim kosztem deficytowych pozwoleń. Również geopolityka nakazuje zaprzestanie spalania gazu ziemnego. To paliwo będzie zawsze obarczone ryzykiem politycznym – czytamy.

Liczymy na to, że Ministerstwo Klimatu i Środowiska wykorzysta czerwcowy proces konsultacji publicznych i uwagi zgłoszone przez liczne organizacje do poprawy tego ważnego dokumentu. Sektor ciepłownictwa ma zbyt duże znaczenie dla kraju – społeczeństwa i gospodarki, by jego przyszłość pozostawić niekontrolowanym siłom rynkowym. Wymagany jest kompleksowy ogląd i ambitne cele, zwiększające odporność sektora na niekorzystne zjawiska w makro-otoczeniu gospodarczym – skonkludowano.